Verstilling en vertraging, een antwoord op afleiding en overprikkeling
Afleiding, overprikkeling, veelheid en versnelling zijn allen symptomen van de vervreemding die optreedt tegenover onze omgeving en ons geleefde leven. Deze vervreemding ontstaat niet enkel door het eigen handelen en de eigen keuze, maar ook doordat we vandaag zijn terechtgekomen in een steeds luider wordende wiskundige wereld van digitale en andere artificiële prikkels of ‘nudgings’.
Leven we vandaag, in de beschaving van het ‘vrije westen’ niet allemaal in een opgelegde bubbel? Een bubbel bestaande uit je abonnementen, de op jou gerichte advertenties en marketing, de speciaal voor jouw focusgroep bedachte stads- of overheidscommunicatie, je socialmedia-cookies, enz. Zelfs zij die de eigen zone, de eigen ruimte waarin men poogt te zijn, proberen helder en vrij te houden, worden nog steeds omringd door een wereld die de hunne niet is. Die (data)frictie-vrije zone die zij tevergeefs proberen te bekomen, neemt daarnaast ook een groot deel in van de te besteden tijd. Hoeveel tijd gaat er niet naar fitness, yoga, mindfulness, forest bathing, joggen, huisdieraandacht en moestuinarbeid? Een andere fractie probeert de ontstane ruis buiten te houden met iets anders dan de eigen innerlijke stilte: zij grijpen naar semireligieuze ervaringen via verschillende geestverruimende middelen, die men dan ziet als een vorm van zelfzorg of ontsnapping. Lukt dit niet? Dan is er nog altijd de mogelijkheid om zichzelf en de gevoelde druk te verliezen door op te gaan in de hippe radicale politieke beweging van het moment, zij het links of rechts of gewoon lekker reactionair.
Innerlijke stem
Kortom, we verliezen ons eigenlijk bijna sowieso in een extraverte abstractie van onze overconceptuele, rationele reductio-deductie of gaan ten onder aan onze dwangmatige ceteris-paribus reflex tegenover het fenomeen ‘leven’. Daarmee bedoel ik dat wij tegenwoordig allemaal buiten onszelf leven, aangezien we alle betekenisvolheid hebben leren wegfilteren door een over-mechanistisch en over extravert-materialistisch denken en handelen. We delen alles zo atomistisch fundamenteel op, dat we eeuwig dualistisch, min-en-min-is-plus-gewijs elkaar vergelijkend de koningtotem der verantwoordelijkheid blijven doorgeven. Niemand die door het complex geplante bos nog de spontane boom ziet groeien. Niemand die nog de aandacht vasthoudt en voedt die men nodig heeft om boven zichzelf uit te stijgen en tegelijkertijd dicht bij de eigen en de gedeelde natuur te blijven.
Je innerlijke stem of jouw ziel is onhoorbaar wanneer er constant gedachten en driften op je worden afgevuurd die de jouwe niet zijn.
Volgens mij ligt de oplossing in een totale andere kijk op uitwaartse reclame, marketing, advertisement en nudging. Dit, aangezien jouw innerlijke stem of jouw ziel zo je wil, onhoorbaar is wanneer er constant gedachten en driften op je worden afgevuurd die de jouwe niet zijn. Dit des te meer wanneer men jouw aandacht ziet als het nieuwe goud dat men te allen tijde, zélfs vanuit jouw diepte, mag onttrekken. Voor je concentratiedagwinst krijg je in de plaats ongevraagd ‘entertainment’, ‘porno’, ‘partijpolitiek’ of competitiedruk en consumptiedrang op je afgevuurd.
Diepere gevoeligheden
Àls dat niet lukt, omdat je ondanks de paplepel toch weigert te blijven slikken, zal men gebruikmaken van je diepere gevoeligheden: je schaamte, je solidariteit, je groepsgevoel, je onzekerheid over de toekomst van je kinderen of je aanleg om je al te snel te identificeren met een groep of een gevoel. Jouw aandacht is de dagwinst van je psyche. Die dagwinst wordt nu weggeschonken aan zij de erop azen uit puur economisch of politiek gewin. Word je dus bewust van je omgeving en hoe gestuurd deze is, en houd daarbij de aandacht vast.
Deze evolutie, deze overvloed aan gestuurde prikkels en indirecte behavioristische slavernij, is wel degelijk te keren. Dit kan heel concreet in het oog gehouden worden op het vlak van partijpolitieke communicatie, overheidscommunicatie, de ‘vrije cultuur’ die de subsidiebroodheren napraat en de stadsposters. Wie zich manifesteert in de publieke ruimte zou dit volgens een vaste set van regels moeten doen. Voor ‘aanplakkingen’ zijn er bij de verschillende gemeentes andere regels. Op grond daarvan zou je de gedachteruimte binnen je gemeente terug kunnen eisen. Wat je altijd zélf kunt doen, is een melding maken bij ‘de jury voor Ethische Praktijken inzake Reclame’. Dien klacht in bij twijfel. Hoe meer klachten, hoe meer vragen men zich zal stellen. Beide pogingen zijn volgens mij echter druppels op een hete plaat en gedoemd om te falen, ondanks het feit dat posters, reclamefolders en aankondigingen best een concrete en gereguleerde vorm van communiceren is.
Dier zonder habitat
Minder concreet zijn de lelijke, roepende, witte led-reclameschermen die tegenwoordig overal opduiken, als ware het een epidemie op zichzelf. Deze schermen, of zij nu vanuit de overheid communiceren of gebruikt worden voor particuliere propaganda, maken misbruik van jouw meest gerichte zintuigen. Ze gebruiken zo goed als altijd fragmenten van op zichzelf schone en/of sensuele zaken, meestal een vorm van ‘onschuldige’ humor of sentimentaliteit én dit met een framerate en lichtintensiteit die zich in jouw waarneming brandt. Uiteindelijk gebruikt men altijd dat wat in zichzelf mooi is, perverteert men het tot porno der driftopwekking, puur om datareacties en jouw toestemming te kunnen ontfutselen. Consumptiegedrag opwekken of politieke gehoorzaamheid afdwingen is bijkomstig, het doel is vooral om je te kunnen bereiken via het onbewuste, zodat je uiteindelijk zal meewandelen in een verhaal dat de jouwe niet is. Deze permanente ruis creëert een afkeer van je omgeving, omdat het je eigen natuur niet is. Zo verword je bijna tot een instinctief dier zonder habitat en met een territorium dat ten prooi valt aan de gieren der data-economisch en psychologisch graaischap. In zijn geheel niet gezond dus, voor een wezen in het wild noch voor een dier in gevangenschap.
Soeverein
Meer natuur en spontaniteit lijken me dus op hun plaats in een tijd die dermate egocentrische zijnsvormen kweekt als de onze. Niet alleen voor onze persoonlijke aandacht en persoonlijke mentale gezondheid is dit van belang, ook én voornamelijk is dit een collectieve aangelegenheid. Zonder individueel bewustzijn is er immers geen collectief bewustzijn. En het is dat gebrek aan collectief bewustzijn dat ons keer op keer tegen de muur der crisissen van deze eeuw doet botsen.
Het is het gebrek aan collectief bewustzijn dat ons keer op keer tegen de muur der crisissen van deze eeuw doet botsen.
De arrogantie waarmee de ander vandaag de dag iets wordt opgedrongen is een arrogantie die niet eigen is, maar net wezensvreemd. In tijden waarin massale vaccinatie plots aangewezen blijkt te zijn, waarin men grondwetten als bijkomstig beschouwt en waarin men jouw persoonlijke wezen totaal in data tracht te verzamelen en vatten, lijkt het mij een minimum te eisen dat een publieke ruimte niet-manipulerend en dus spontaan, natuurlijk en open is. Verstillen en vertraging, of terug soeverein zijn in de publieke sfeer, dáár moeten we het dringend eens met zijn allen over hebben.