“Je bent verbrand”, zei ze, “je hebt je al heel vroeg uitgesproken en je hoofd boven het maaiveld gestoken.” Die kwam binnen. Exact de vinger op de wonde gelegd, de zere plek die al even kniest. Want het is zo. Na de eerste golf kritische stemmen en koene krijgers – waartoe ik ook behoorde – zien we nu een tweede golf opstaan. Engelachtige verschijningen als Liesbeth Becu, Jessica Vereecken, Eva Daeleman en ja zelfs, Vincent Vandeputte, een man die eigenlijk niets anders is dan een hart in attractieve teddybeerverpakking.
Daar is ook plots het Wintermanifest, een dankbaar initiatief van een honderdtal wetenschappers. Opvallende afwezigen op de lijst: Sam Brokken, Mattias Desmet en Lieven Annemans. Exact zij die al bij het begin van de crisis voelden dat er iets loos was, dat het misschien ook anders en menselijker kon worden opgelost. Ook zij, behorend tot de eerste golf, zijn in zekere zin ‘verbrand’, ook al zeggen ze al anderhalf jaar ongeveer hetzelfde als wat nu omzwachtelend en omcirkelend in het meer salonfähige Wintermanifest wordt aangekaart.
Is het het lot van de voorhoede, om aldus de fakkel door te geven? Als we even terugblikken naar hoe de tegenstand aanzwol tijdens WO II blijkbaar wel. In het begin zat er bijna niemand in het verzet. Toen echter duidelijk werd dat Hitlers macht aan het tanen was, groeide het verzet aan. De meest breedsprakerige verzetslieden echter uitten zich pas nadat de Duitsers werden verdreven uit onze contreien, maar elders nog de plak zwaaiden.
Nu alles hier lijkt te kantelen, en het oude narratief steeds meer begint te verbrokkelen, staan ook hier nieuwe stemmen op. Dat is mooi en nuttig, want velen die deze marathon al bijna twee jaar lopen, zijn een beetje gevechtsmoe. Ze hebben nu andere plannen en andere verlangens. Ze mogen nu achteraan de vlucht vogels vervoegen, uit de wind even uitrusten. Een natuurlijk proces dat ons als collectief leidt, en waar we ons mogen aan overgeven. Elk op zijn juiste plek, iedereen de positie die hem of haar nu past.
“Voorlopers zijn doodlopers”, luidt een gezegde. Dat is zo in een echte oorlog, waar de verkenners vlugger sneuvelen, maar misschien ook in deze. Het duurt heel lang – misschien tot nooit – vooraleer de pioniers helemaal in ere worden hersteld. Zal de grote massa ooit onder ogen willen zien dat deze baanbrekers al veel langer verkondigden wat zij nu pas ontdekten? Ik betwijfel het. Het ego prikt liever alle prijzen op de eigen borst.
Of ooit zal gezien worden hoe hard deze strijders van het eerste uur hebben gewerkt, hoe ze gezwoegd hebben om de weg te bereiden, met forse tegenwind, is niet te zeggen. Misschien verdwijnt hun inzet in de vergetelheid, misschien krijgen ze ooit een standbeeld. (ik pleit uiteraard voor dat laatste)
Alvast is het voor mij een zoveelste lesje in ego afleggen, die plotse status van ‘heks die op de brandstapel is beland’. Niet meer onschuldig en onbevlekt zijn, voor altijd ergens bezoedeld met de oordelende en verdelende labels waar men kwistig mee rondstrooit. En toch, diep vanbinnen weten dat je deed wat je moest doen. Dat je niet anders kon. Dat het je niet ging om de eer, maar om de toekomst van je kinderen. Martelaarschap is dan maar een kleine prijs. Dat ik vuur met vuur betaald kreeg, kan ik daarom wel hebben.