Niet ver van een kolkende stroomversnelling, onder een vrolijk, kalend bladerdak beginnen we aan onze tocht. Mijn twee dochters lopen op kop, het pad negerend, recht omhoog, de rest van de familie gaat er achteraan. Het is een zorgeloze stoet die dwars doorheen een steil oplopend herfstlandschap enigszins stoer en zweterig een eigen weg naar de top zoekt. De minst sportieve neef draagt al snel de vlag in de vorm van het vastberaden besluit om als eerste boven te zijn. Hij krijgt haast geen lucht, zijn bloed pompt in sneltempo richting hoofd, maar hij blijft klimmen en lijkt de tijd van zijn leven te hebben.
Hoger gekomen begint het te miezeren en trekt de koude op. We krijgen bericht dat een deel van de familie toch niet zal nakomen omwille van een plotse quarantaine. Maar mijn dochters bespreken rustig verder klimmend de mogelijkheid om niet meer te stappen maar straks gewoon naar beneden te rollen. In de naaldbomen oogst de herfst mistig groen en de groep zakt verder in het ongestoord samenzijn. Ik voel me zoals ik me al weken voel: vrij. Ik denk aan mijn collega’s die op hetzelfde moment een moedige tocht in Brussel lopen in wat velen een mars voor vrijheid noemen. En hoe ze dat wel eens omschrijven als een “complexe zaak.” Want “vrijheid” is een goedkoop begrip geworden, een verantwoordelijkheid die vandaag snel in handen buiten onszelf wordt gelegd. Het regent tegenwoordig oneliners over “vrijheid die wordt afgenomen, vrijheid die wordt gegeven, vrijheid staat op het spel of net niet, exclusie, polarisatie, vrijheid, blijheid, vrijheid, verdriet, allemaal door wat een ander ons aandoet dan wel toelaat.”
“Terwijl vrijheid eigenlijk vooral een principe is dat heerst in het middengebied van het gevoel,” dixit Peter de Graef. En er dus helemaal niemand verantwoordelijk is voor ons gevoel van vrijheid, behalve wijzelf. In dat opzicht kan geen overheidsmaatregel, geen overheid, geen wetenschapper, geen mens tout court, noch een wet, omstandigheid of richtlijn daar aan raken. Er zijn veel vragen te stellen over hoe we vandaag het maatschappelijk systeem organiseren en we nemen het collectieve debat over nieuwe mogelijkheden en alternatieve oplossingen in tijden van crisis best ernstig. Maar binnen de grenzen van wat internationale mensenrechten voorschrijven, begint vrijheid in de eerst plaats bij onszelf.
Er is niemand verantwoordelijk voor ons gevoel van vrijheid, behalve wijzelf. Geen overheidsmaatregel, geen overheid, geen wetenschapper, geen mens tout court, noch een wet, omstandigheid of richtlijn kan daar aan raken.
Er is immers vrijheid en er zijn de omstandigheden waarin vrijheid beleefd worden. Dat zijn twee verschillende zaken. Die omstandigheden durven uit te dagen en nodigen uit tot reflectie over wat vrijheid precies voor jezelf betekent. En meestal komt het er op neer dat je je vrij voelt als je weet wie je bent, je bewust bent van wat je wilt en vandaar het pad omhoog kiest. Hoe groter je innerlijke vrijheid wordt, hoe minder de uiterlijke omstandigheden je levenslust en daadkracht voor creatie en verandering kunnen ontnemen. Vandaar kan je reflecteren en iets nieuws opbouwen, een alternatief maatschappelijke systeem uitdenken als je dat wilt, leiderschap opnemen en het ondenkbare mogelijk maken. Toegegeven, het valt niet mee, vrij blijven, in deze tijd. Ik moet in ieder geval een tandje bijzetten om de innerlijke ruimte te behouden die het leven zo mooi maakt en de mogelijkheden zichtbaar. Soms buig je mee, soms sla je af en soms ga je rechtdoor. Maar afwachtend stilstaan tot een ander het oplost is in deze echt achteruit gaan en verdwalen.
En dus wandelen wij verder en genieten van de herfst in al zijn facetten. Enkele hellingen verder en een bos later begint het te schemeren. Het woud wordt donker en hult zich in een stil silhouet van zichzelf. De meisjes besluiten om een omweg langs het water te nemen. En daar lopen ze dan, deels grootgebracht op de zoektocht van een moeder naar de ruimte binnenin waar geen muren staan. Langs de oevers van de Semois wandelen we onze eigen kleine mars die er ons aan herinnert hoe vrij we zijn zolang we net als de rivier de eigenzinnige stroom van ons eigen leven durven volgen. Vlak voor we de bocht nemen richting dorp, hotel en een warm bad valt de maan vanachter een sluimerwolk in het water. “We kunnen door de maan naar de sterren zwemmen”, zegt de jongste dochter. Zo is dat. Alles is mogelijk. Het is maar hoe je het allemaal bekijkt.