MONDMASKER EN VACCINATIE BIJ KINDEREN VANAF 6 JAAR
Hoewel er nog steeds geen overtuigend bewijs bestaat dat mondmaskers bijdragen tot het indijken van de pandemie wordt nu de onderwerping verdergezet bij de jongsten onder ons. Dit lijkt er alleen nog toe te dienen om verantwoording te vinden voor anderhalf jaar falend beleid.
KANS OP OVERLIJDEN ONDER DE 11 JAAR
0,0027% (onder 19) (1, 26)
0,0009% (onder 11 met comorbiditeiten) (2)
0,0% (tussen 5 en 11 zonder comorbiditeiten) (2)
HET NUT VAN MONDMASKERS?
Net vandaag, voor het publiceren van deze analyse, verschijnt er op VRTNWS een bijdrage die verwijst naar een nieuwe studie van het Max Planck Instituut dat nu zou bewijzen dat mondmaskers zeer efficiënt zijn. De studie (29) blijkt een statistische verwerking te zijn op basis van data van andere/voorgaande uitgevoerde labostudies. Zo zijn er in het verleden nog wel een aantal geweest. Steeds tonen ze heel goede resultaten. Echter zijn ze onderworpen aan heel wat beperkingen die niet stroken met ‘real-life’ situaties. In labosettings gebruikt men vaak mannequinhoofden, deze representeren een doorsnee hoofd van de ‘gemiddelde mens’.
Zoals we allemaal weten zijn geen twee mensen hetzelfde en vallen uit deze labostudies dan ook geen sluitende conclusies te trekken. Mensen hebben allemaal een andere gezichtsmorfologie, terwijl vele maskers ‘one size fits all’ zijn (31). Verder bewegen we met onze gelaat- en nekspieren waardoor maskers constant vormverandering ondergaan en openingen vertonen. Verschillende studies wijzen er dan ook op dat labotesten weinig relevant zijn gezien er tientallen variabelen spelen die voortvloeien uit onze gezichtsstructuur en ademhalingspatroon (30, 31, 32). In een ‘reallife’ studie uit Denemarken werd al eerder aangetoond dat de maskers weinig bijdragen (33). De hoofden van kinderen zijn dan nog eens een pak kleiner dan deze van een volwassene. Dan nu tijd voor een ‘one size fit all’ XXS?
Er is nauwelijks tot geen bewijs dat stoffen en andere mondmaskers de verspreiding tegenhouden (3). Eind vorig jaar verscheen er een Cochrane-review. De methodologische aanpak van dit soort overzichtsstudies is het hoogste goed binnen de wetenschappelijke wereld. De auteurs namen alle eerder verschenen studies rond "Influenza-Like-Illnesses" en mondmaskers (chirurgisch en N95) onder de loep. Ze geven bewust aan geen onderzoeken mee te hebben genomen rond SARS-CoV-2, ze zijn dan ook beperkt in aantal.
Wat is hun besluit:
"Compared with wearing no mask, wearing a mask may make little to no difference in how many people caught a flu-like illness and probably makes no difference in how many people have flu confirmed by a laboratory test." (4)
Om u een idee te geven; de groottes van verschillende ILI's (5-11):
SARS-CoV-2 gemiddelde grootte van 123 nm
Influenza: 100 - 250 nm
Rhinovirus: 30 nm
Adenovirus: 100 nm
Enterovirus: 30 nm
Corona (verkoudheidsvirus): 120 - 140 nm
Aërosolen zijn de bron van verspreiding, niet de droplets die met het oog waarneembaar zijn. Die laatste zullen inderdaad veelal worden tegengehouden.
Men kan zich dus afvragen hoeveel mondmaskers bijdragen tot het inperken van de transmissie.
POTENTIËLE GEVAREN VAN MONDMASKERS
Recente studies tonen aan dat er wel degelijk risico’s verbonden zijn aan het dragen van mondmaskers. Omgevingsinvloeden op het masker kan miljoenen microplastic-partikels en vezels losmaken die rechtstreeks tot in de kleine longblaasjes komen (12). Een studie uit de UK onderzocht commerciële verkrijgbare mondmaskers en vond hierin zware metalen (cadmium en lood) (13). De onderzoekers waarschuwen dan ook voor de ongekende langetermijnconsequenties bij het inademen van deze partikels.
Fig 1. Directe en indirecte opname bij de mens van micropartikels door mondmasker (De-La-Torre et al, 2021)
Andere auteurs wijzen erop dat er in noch in de US, de EU of Chinese standaarden (ASTM, NIOSH, ISO Standard, GB) rekening wordt gehouden met vezels en microplastiek die loskomen bij het gebruik van mondmaskers (14).
Er is op dit ogenblik dan ook onvoldoende bewijs dat mondmaskers bij kinderen nuttig of veilig zouden zijn of wat de gevolgen zijn op de luchtwegen, vooral bij kinderen met al bestaande respiratoire klachten (15).
Vaak wordt gesuggereerd dat het zuurstofgehalte te laag is bij het dragen van een mondmasker, hier is echter geen bewijs voor te vinden in de wetenschappelijke literatuur. Tenzij ik het heb gemist.
PSYCHOSOCIALE IMPACT?
Psychosociaal geven 10% van de kinderen aan zich niet goed te voelen (angst en depressie) bij het dragen van een mondmasker (16). De literatuur is hierover zeer beperkt. Gezien jongere kinderen nog maar recent worden onderworpen is hier onvoldoende bewijs voor te vinden.
Echter weten we wel al jaren dat het belang van non-verbale communicatie zeer belangrijk is op het vlak van cognitieve, sociale en emotionele ontwikkeling. Men kan dus vermoeden dat hier mogelijks op langere termijn toch enig negatief effect ontstaat. Dat zal de toekomst verder moeten uitwijzen (17, 18, 19, 20).
Bij baby’s is het ondertussen wel aangetoond dat het dragen van mondmaskers door de ouders een negatieve invloed heeft op gezichtsherkenning en het ontwikkelen van verstoorde bindingspatronen wat leidt tot angsten (21). Dit is weinig relevant in de bovenvermelde context naar de huidige doelgroep die wordt geviseerd, maar ook hier kan men vaststellen dat visuele perceptie van gelaatsuitdrukkingen een belangrijk gegeven is in de neuropsychologische ontwikkeling.
Naast de mondmaskers zijn kinderen al gedurende de ganse pandemie onderhevig aan een abnormale leefwereld. Bij kinderen van 3 tot 18 jaar hebben de andere maatregelen al gezorgd voor een toename in obsessief-compulsief handelen. Dan vooral naar hygiënische maatregelen toe, wat in sommige gevallen kan lijden tot neurotisch gedrag (21, 22).
Het aanmatigen van een angstnarratief bij zulke jonge kinderen zal voor sommigen onder hen kunnen leiden tot problemen. Zo is er aangetoond dat stressfactoren bijdragen tot verminderde immuniteit en zelfs tot verminderde vaccinatie-efficiëntie binnen bepaalde doelgroepen (23, 24).
VACCINATIE BIJ KINDEREN: HET NUT?
Een paar biomedische feiten op een rijtje:
1) Mortaliteit is zeer laag (26)
2) Besmettelijkheid/transmissie wordt niet gestopt door vaccins (28)
3) Kinderen blijken nog steeds niet de vector voor pandemie. Ze geven de ziekte nauwelijks door aan volwassenen, vooral onder elkaar (25, 27).
(Of dat met de nieuwe Omicron zo zal blijven dient verder te worden onderzocht)
Wie beschermt u dan?
VENTILATIE EN CO2-METER ALS OPLOSSING
De beste strategie, ook door de overheid gepromoot, is nog steeds ventilatie en CO2-meting. Indien dit wordt toegepast in de klassen kan men verder zonder mondmaskers.
CONCLUSIE
Het nut van zowel vaccinatie als mondmaskers geniet weinig wetenschappelijke onderbouw bij lagereschoolkinderen. Vraag is dan ook waarom het beleid dit wenst door te drukken. Een aanzet tot de reeds aangekochte spuiten?
We weten ondertussen dat bij ‘oudere jongeren’ risico’s bestaan tot het ontwikkelen van myocarditis en pericarditis. Bij jongere kinderen is dan maar de vraag waar hun risico’s liggen. Meer onafhankelijk onderzoek is nodig voor we ethisch nog maar kunnen overwegen om deze richting verder uit te gaan.
Zoals Prof Jeroen Van der Hilst (Infectioloog – Hasselt) zich deze week ook afvroeg op LinkedIn: waar is het bewijs van het nut in deze?
REFERENTIES
1. Axfors, C., & Ioannidis, J. P. A. (2021). Infection fatality rate of COVID-19 in community-dwelling populations with emphasis on the elderly: An overview. medRxiv, 2021.2007.2008.21260210.
2. Sorg, A., Hufnagel, M., Doenhardt, M., Diffloth, N., Schroten, H., v. Kries, R., . . . Armann, J. (2021). Risk of Hospitalization, severe disease, and mortality due to COVID-19 and PIMS-TS in children with SARS-CoV-2 infection in Germany. medRxiv, 2021.2011.2030.21267048.
3. Liu, T., Prasad, V. and Darrow J. (2021). Evidence for Community Cloth Face Masking to Limit the Spread of SARS-CoV-2: A Critical Review. CATO Institute, Washington, USA.
4. Jefferson, T., Del Mar, C. B., Dooley, L., Ferroni, E., Al-Ansary, L. A., Bawazeer, G. A., . . . Conly, J. M. (2020). Physical interventions to interrupt or reduce the spread of respiratory viruses. The Cochrane database of systematic reviews, 11, CD006207.
5. Laue, M., Kauter, A., Hoffmann, T., Möller, L., Michel, J., & Nitsche, A. (2021). Morphometry of SARS-CoV and SARS-CoV-2 particles in ultrathin plastic sections of infected Vero cell cultures. Scientific Reports, 11(1), 3515
6. Vajda, J., Weber, D., Brekel, D., Hundt, B., & Müller, E. (2016). Size distribution analysis of influenza virus particles using size exclusion chromatography. Journal of Chromatography A, 1465, 117-125.
7. Noda, T. (2012). Native morphology of influenza virions. Frontiers in microbiology, 2, 269-269.
8. www(dot)sciencedirect(dot)com/topics/medicine-and-dentistry/human-rhinovirus
9. https://www(dot)cdc(dot)gov/adenovirus/hcp/clinical-overview.html
10. https://www(dot)sciencedirect(dot)com/topics/neuroscience/enterovirus
11. https://www(dot)sciencedirect(dot)com/topics/medicine-and-dentistry/coronaviridae
12. Han, J., & He, S. (2021). Need for assessing the inhalation of micro(nano)plastic debris shed from masks, respirators, and home-made face coverings during the COVID-19 pandemic. Environmental Pollution, 268, 115728.
13. De-la-Torre, G. E., Pizarro-Ortega, C. I., Dioses-Salinas, D. C., Ammendolia, J., & Okoffo, E. D. (2021). Investigating the current status of COVID-19 related plastics and their potential impact on human health. Current Opinion in Toxicology, 27, 47-53.
14. Sullivan, G. L., Delgado-Gallardo, J., Watson, T. M., & Sarp, S. (2021). An investigation into the leaching of micro and nano particles and chemical pollutants from disposable face masks - linked to the COVID-19 pandemic. Water Research, 196, 117033.
15. Eberhart, M., Orthaber, S., & Kerbl, R. (2021). The impact of face masks on children-A mini review. Acta Paediatr, 110(6), 1778-1783.
16. Qin, Z., Shi, L., Xue, Y., Lin, H., Zhang, J., Liang, P., . . . Zhang, C. (2021). Prevalence and Risk Factors Associated With Self-reported Psychological Distress Among Children and Adolescents During the COVID-19 Pandemic in China. JAMA Network Open, 4(1), e2035487-e2035487.
17. Jack, R. E., & Schyns, P. G. (2015). The Human Face as a Dynamic Tool for Social Communication. Curr Biol, 25(14), R621-634.
18. Curby, K. M., Johnson, K. J., & Tyson, A. (2012). Face to face with emotion: holistic face processing is modulated by emotional state. Cogn Emot, 26(1), 93-102.
19. Johnson, K. J., Waugh, C. E., & Fredrickson, B. L. (2010). Smile to see the forest: Facially expressed positive emotions broaden cognition. Cognition & emotion, 24(2), 299–321.
20. Olszanowski, M., Wróbel, M., & Hess, U. (2020). Mimicking and sharing emotions: a re-examination of the link between facial mimicry and emotional contagion. Cogn Emot, 34(2), 367-376.
21. Green J, Staff L, Bromley P, Jones L, Petty J. The implications of face masks for babies and families during the COVID-19 pandemic: A discussion paper. Journal of Neonatal Nursing 2021; 27(1): 21-5.
22. Tanir Y, Karayagmurlu A, Kaya İ, et al. Exacerbation of obsessive compulsive disorder symptoms in children and adolescents during COVID-19 pandemic. Psychiatry Research 2020; 293.
23. Hayward SE, Dowd JB, Fletcher H, Nellums LB, Wurie F, Boccia D. A systematic review of the impact of psychosocial factors on immunity: Implications for enhancing BCG response against tuberculosis. SSM - Population Health 2020; 10.
24. Schakel L, Veldhuijzen Dieuwke S, Crompvoets Paige I, et al. Effectiveness of Stress-Reducing Interventions on the Response to Challenges to the Immune System: A Meta-Analytic Review. Psychotherapy & Psychosomatics 2019; 88(5): 274-86.
25. Van der Hoek et al., (2020), De rol van kinderen in de transmissie van SARS-CoV-2. Ned Tijdschr Geneeskd. 2020;164:D5140
26. Bhopal, S. S., Bagaria, J., Olabi, B., & Bhopal, R. (2021). Children and young people remain at low risk of COVID-19 mortality. The Lancet. Child & adolescent health.
27. Ludvigsson, J. F. (2020). Children are unlikely to be the main drivers of the COVID-19 pandemic - A systematic review. Acta paediatrica (Oslo, Norway : 1992), 109(8), 1525-1530.
28. Subramanian, S. V., & Kumar, A. (2021). Increases in COVID-19 are unrelated to levels of vaccination across 68 countries and 2947 counties in the United States. European Journal of Epidemiology.
29. Bagheri, G., Thiede, B., Hejazi, B., Schlenczek, O., & Bodenschatz, E. (2021). An upper bound on one-to-one exposure to infectious human respiratory particles. Proceedings of the National Academy of Sciences, 118(49), e2110117118
30. Ogbuoji, E. A., Zaky, A. M., & Escobar, I. C. (2021). Advanced Research and Development of Face Masks and Respirators Pre and Post the Coronavirus Disease 2019 (COVID-19) Pandemic: A Critical Review. Polymers, 13(12), 1998.
31. Solano T, Mittal R, Shoele K (2021) One size fits all?: A simulation framework for face-mask fit on population-based faces. PLoS ONE 16(6): e0252143.
32. O’Kelly E, Arora A, Pirog S, Ward J, Clarkson PJ (2021) Comparing the fit of N95, KN95, surgical, and cloth face masks and assessing the accuracy of fit checking. PLoS ONE 16(1): e0245688
33. Bundgaard, H., Bundgaard, J. S., Raaschou-Pedersen, D. E. T., von Buchwald, C., Todsen, T., Norsk, J. B., . . . Iversen, K. (2021). Effectiveness of Adding a Mask Recommendation to Other Public Health Measures to Prevent SARS-CoV-2 Infection in Danish Mask Wearers : A Randomized Controlled Trial. Annals of Internal Medicine, 174(3), 335-343.