Controle over het bestaan is een illusie
We zijn de voorbije eeuw steeds meer gaan vertrouwen op technologie. Heel wat van ons werk is door machines overgenomen. Ons comfort is spectaculair toegenomen. Met de komst van de computer zou ons leven nog gemakkelijker worden. Die technologie is zo compact geworden dat ze zelfs in onze broekzak en horloge past. En straks in elke plek van ons lichaam. De stratenatlas is vervangen door de routeplanner. We kunnen op afstand kijken wie er aan onze voordeur staat. Onze stappen worden geteld en onze slaap gemonitord. Weldra kunnen robots beter huizen bouwen, boeken vertalen, voertuigen besturen en gesprekken voeren dan dat mensen dat kunnen. De risico’s die het leven met zich meebrengt worden verkleind door verzekeringen, preventieve gezondheidszorg, slimme apparaten en een haast ondraaglijke toename aan regels en wetten.
De vrijheid die we als mens hebben ontwikkeld om zelfstandig te denken en te handelen is één van de verworvenheden van de verlichting. Daar hoort ook een verantwoordelijkheid bij. We blijken daar niet zo heel goed in te zijn. Al decennia is duidelijk dat onze levensstijl op langere termijn niet haalbaar is. De planeet trekt dit niet. Van New Orleans tot California en van Fukushima tot Verviers dwingt de natuur ons tot bescheidenheid. Maar dat lijkt niet in de aard van de mens te liggen. We gaan als een Don Quichot verder in onze strijd tegen de natuur. We zullen de natuur overwinnen. Deze grootheidswaanzin heeft niet alleen een ecologische prijs. Belgen slikten al voor corona bijna een miljoen dosissen antidepressiva per dag (bron: VRTnws). Eén Belg op tien neemt dagelijks medicatie om te kunnen slapen (bron KUL). Dankzij een rist van medische ingrepen hebben we wel onze gemiddelde levensduur kunnen verlengen.
Initiatieven als risicovol spel en buitenspeeldagen brengen onder de aandacht dat we door al onze technologische verworvenheden iets van onze menselijke essentie verliezen. In de natuur zijn brengt ons bij onze natuur. We voelen wie we werkelijk zijn. Dat geeft een boost aan ons immuunsysteem én aan ons geluksgevoel. Met elkaar fysiek het leven ervaren. Feesten, dansen, rouwen, klimmen, knuffelen en het genot van ambachtelijkheid ervaren. Mensen worden niet gelukkig achter een computerscherm of onder de stolp van een gemedicaliseerd leven. Het is een schijn-vrijheid. Ik weet diep vanbinnen dat controle over het bestaan een illusie is. Niemand ontsnapt eraan vroeg of laat geconfronteerd te worden met de oncontroleerbaarheid van ons bestaan. In de tussentijd is er niks mis mee om het leven zo comfortabel mogelijk te maken.
In de natuur zijn brengt ons bij onze natuur. We voelen wie we werkelijk zijn.
In onze hang naar dat comfort, in onze drang het menselijke ras te verbeteren en het leven te beheersen (eugenetica, vaccinatie, plastische chirurgie, medische dictatuur…), lopen we echter het risico het leven eruit te halen. De overheid gaat steeds meer bepalen welke risico’s we nog mogen lopen. En dan vraag ik me af waar dit naartoe gaat. Fietsen moeten uitgerust zijn met airbags? Seks mag alleen nog met een vooraf ontsmette robot? Bevruchting alleen nog in een laboratorium? Een biosensor die 24/7 al je kankerwaarden, virale lading, stressniveau en cholesterol meet? Je telefoon die op basis daarvan 24/7 dwingend gezondheidsadvies verstrekt?
Het streven naar veiligheid, comfort, geluk en gezondheid is zo aan het doorschieten dat we net het tegenovergestelde bereiken. Ons vermogen vreugde en geluk uit het samenleven met elkaar te putten lijkt zo af te nemen. Het nemen van risico’s behoort ook tot onze natuur en doet onze levensenergie stromen. En uiteraard moet een overheid in een geglobaliseerde wereld mee waken over veiligheid en gezondheid. Het huidige (corona)beleid zie ik echter als een bedreiging daarvan. Een gezondheidspas invoeren die niks zegt over onze gezondheid. Jonge, gezonde mensen dwingen mee te doen aan een medisch experiment. Om besmetting met een voor de meeste mensen ongevaarlijk virus te vermijden, allerlei schadelijke dingen doen. Dat is pas risicovol spel.