Een vriendin (zonder pasje) komt terug van een vergadering. “Ze bekeken me als een creatuur uit een andere dimensie”, vertelt ze, toen ze uitkwam voor haar status als QR-loze. “En mag jij dan niet op café? Hoe moet je dat dan doen?” Het vervolg van het gesprek leek op een handleiding van een alien aan aardbewoners. “Ze hebben écht geen besef”, zegt mijn vriendin, “nauwelijks een realisatie dat veel Belgen, wereldburgers zelfs, zich momenteel in een totaal andere realiteit bevinden.”
Dit is maar een van de vele redenen waarom het droombeeld van 100% Belgen aan de injectie krijgen, en zo de wereld redden, binnen de kortste keren aan gruzelementen zal liggen. Want zelfs al zou de spuit, in het allerbeste geval dat het zo goed als iedereen redt en zo goed als niemand schade toebrengt, ons medisch uit de nood helpen, dan nog zijn er onheilspellend diepe wonden geslagen in ons maatschappelijk weefsel.
Deze niet aankijken, zal zich zonder enige twijfel wreken op de korte of lange termijn. Wat je wegduwt, ettert. Wat je negeert, wrikt zich op een dag onwelriekend naar boven. “Graag vaccinatie verplichten!”, roept één van mijn vrienden op Facebook. “Ik wil niet meer vrienden kwijt, aan Covid of aan discussies!” Het is onvoorstelbaar, dat iemand gelooft dat ‘vrienden dwingen’ tot iets waar ze allicht heel grondig en bewust over hebben nagedacht, alsnog de vriendschap zou redden. Ik zou zeggen: het tegendeel is waar. Vriendschap floreert niet op dwang. Vriendschap vereist luisterbereidheid, begrip, tolerantie, het verlangen je in de ander te verplaatsen, bij te leren van zijn/haar visie en levenspad.
Dieperliggende vraagstukken
Vaccinoloog Theo Schetters zegt in de docuserie Tegenwind: “Ja, ik ben vrienden kwijt. Maar was dit wel vriendschap? Misschien is het begrip vriendschap wel aan een herdefinitie toe.” En hier raakt hij aan de essentie van de maatschappelijke polarisatie die we tegenwoordig meemaken. Want veel meer dan over een spuit gaat het momenteel over fundamentele waarden en over een contrasterend wereldbeeld. De injectie is slechts een symbool voor veel dieperliggende vraagstukken.
Wie halsstarrig vasthoudt aan de spuit, is heel vaak degene die “zo snel mogelijk terug wil naar normaal” – iedereen een injectie, en hoppaaa, we kunnen er weer tegen, alles vertrouwd zoals vroeger, want vertrouwd is veilig, vertrouwd haalt je niet uit je comfortzone, vertrouwd verlangt niet dat je jezelf continu bevraagt en overstijgt. En dan heb je die andere beweging. Zij die helemaal niet terug willen naar dat oude normaal. Zij die dat oude normaal op veel fronten zien pulseren als een zweer die op openbarsten staat. Zij die weten dat zoiets sowieso niet lang meer houdbaar blijft. Dat heel wat domeinen van ons leven op deze planeet aan een herdefinitie toe zijn, zoals de vriendschap.
Het vasthouden aan de oude wereld, en het brandende, zinderende verlangen naar een nieuwe wereld, met andere waarden zoals menselijkheid, liefde, zelfbeschikking, vrijheid en verbinding, schuren op dit moment ontvlambaar hard tegen elkaar aan. De eerste gensters zijn waar te nemen, de explosie is allicht zeer nabij. En daarom zal ‘gewoon iedereen injecteren’ nooit dé oplossing zijn.
Het vasthouden aan de oude wereld, en het brandende, zinderende verlangen naar een nieuwe wereld, met andere waarden zoals menselijkheid, liefde, zelfbeschikking, vrijheid en verbinding, schuren op dit moment ontvlambaar hard tegen elkaar aan.
Omdat onder dit hele wetenschappelijke en maatschappelijke debat, een onderstroom zit van goesting en ongenoegen, die niet meer te temmen is. Je kunt geen substantieel percentage van je burgers negeren, zonder dat het de gezondheid van je maatschappelijk weefsel aantast. En die aantasting is reeds volop gaande. De ravage op sociaal vlak is nu al enorm. Waarom willen mijn vrienden mij niet meer spreken? Waarom ben ik niet meer welkom op dat familiefeest? Waarom bekijkt iedereen mij als een waanzinnige? Waarom noemen ze me een schaap? Waarom worden er lelijke labels naar mij gegooid? Waarom sta ik te roepen in de woestijn? Waarom is er zo weinig twijfel? Waarom accepteert iedereen de segregatie? Waarom gaan we niet in gesprek? Waarom kijken we weg? Waarom?
Denkt men werkelijk dat een spuitje voor iedereen als pleister goed genoeg zal zijn om al deze pijn te stelpen? De wonden zullen moeten worden aangekeken, hoe groot de weerstand van velen ook is. Er is een ontembare stroom die hiertoe dwingt, een geschiedkundige pendelbeweging die even onstuitbaar en natuurlijk is als de loop van een onstuimige rivier. Samen zullen we op een dag deze wonden moeten likken, als ja, een oorlogstrauma (of je het nu gelooft of niet).
Hier en nu
Capituleren voor het nieuwe dat zich aandient gaat niet zonder slag of stoot. Overgave is een talent dat niet iedereen zomaar is gegeven. In deze overgangsperiode komen confrontaties tot een knetterend hoogtepunt. Maar net zoals bij een persoonlijke crisis, is er geen weg terug. Toch niet als je constructief verder wil – pas als je het puin en de pijn helder onder ogen ziet, kan je terug opbouwen. Het is die moed vergende weg, of totaal de destructie en het verderf in.
Wat wil jij? Samen verder of blijven vastzitten in deze maatschappelijke blokkade? In het wij-zij denken, in de overtuiging dat jij het zonder twijfel veel beter weet dan een ander? Of doen we het vanaf heden anders? Durven we de maatschappelijke ruïnes die er nu reeds zijn aan te kijken, kunnen we zien dat we veel te ver zijn gegaan en eindelijk beseffen dat de prijs veel te hoog is? Dat de sociale naweeën nu al verschrikkelijk en langdurig zullen zijn? Wir haben es nicht gewusst, of leren we eindelijk van de geschiedenis?
Ik heb gezien waar de mensheid (weerom) toe in staat is, ik heb de schaduw van de wereld en van ons allen diep in de ogen gekeken, en ik weet: hier moet het stoppen. Hier en nu. Een spuitje voor iedereen zal hier niets aan verhelpen, hoe graag sommigen dat ook zouden willen. Voor bepaalde kwesties kom je er niet met louter kille ratio. Enkel een massainjectie van warmte, verdraagzaamheid, introspectie, zelfreflectie en bewustzijn kan ons nu nog redden uit de impasse. En de tijd daarvoor is NU. Samen.